.
  Dönem Sonu Muh.-1
 

 

Dönem Sonu Muhasebe dersine giriş yaptığımız bu bölümde dönem sonu işlemlerinde karşımıza yeni çıkan bazı tanımlara ve kavramlara yer vereceğiz.Envanter, envanterin çeşitleri, değerlemenin tanımı, değerlemenin ölçüleri ve bu ölçülerin kısaca içeriklerini göreceksiniz bu bölümde.
 
ENVANTER
Envanter çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek suretiyle, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları tesbit etmektir. Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işlet­meye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder.
Dönem boyunca çeşitli gerek işletme içi ve gerekse işletme dışı etkiler işletme değerlerini de etkilemesi nedeniyle işletmenin gerçek durumlarının tesbit etmek için her muhasebe dö­nemi sonunda işletme değerlerinin tesbit ve değerlemesi yapılması gerekmektedir. Muhasebe dilinde bu işleme envanter denmektedir.
Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden "Dönemsellik” kavramı göre işletme faaliyetleri belirli dönemler itibariyle kontrol edilir ve işletmelerin faaliyetleri sonunda sağladığı kar veya zarar bu dönemler itibariyle hesaplanır. Muhasebe kurallarına göre her hesap dönemi sonunda hesapların kapatılıp müteakip hesap dönemi başında yeniden açılması hem hesapların devamlılığını ve doğruluğunu hem de dönemler itibariyle işletme faaliyetlerinin kontrol altın­da tutulmasını sağlar. Her hesap dönemi sonunda düzenlenen mali tabloların gerçeği yansıtır olabilmesi için dönem içinde ya­pılan kayıtların dönem sonunda elde edilen envanter sonuçlarına göre düzeltilmesi gerekir.
 
Envanter çıkarılması iki aşamadan oluşur:
 
İktisadi kıymetlerin sayılması, tartılması ve ölçülmesi sure­tiyle tesbiti,
-Tesbit edilen Iktisadi kıymetlerin VUK'nun kabul ettiği değer­leme ölçüleri ile değerlendirilmesi,
 
Envanter çıkarmanın iktisadi kıymetlerin tesbiti ve değerlendirilmesi aşamasına M
uhasebe Dışı Envanter denir. Bu tesbit ve değerleme işleminden sonra bulunan sonuçlarının muhasebe kayıtları ile karşılaştırılarak hesapların gerçek durumu ifade eder duruma getirilmesi işlemi gelir. Bu işlemede Muhasebe İçi Envanter işlemi diyoruz.

Muhasebe uygulamasında envanter işlemlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
 
Dönem sonunda muhasebe kayıtlarına göre genel geçici mizan düzenlenir,
- Muhasebe dışı envanter işlemleri yapılarak iktisadi kıymet­lerin gerçek durumu tesbit edilir,
- Muhasebe dışı envanter neticeleri ile Genel geçici mizan karşılaştırılır ve varsa farklar bulunur,
- Bulunan farkların sebeplerine göre gerekli düzenleyici muhasebe kayıtları yazılarak muhasebe içi envanter işlemi gerçek­leştirilir,
- Muhasebe kayıtları ile envanter neticelerinin uyumu sağlanarak genel kesin mizan düzenlenir,
- Böylece, envanter neticelerini yansıtan mali tablolar tanzim edilir.
 
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler işletmedeki bütün iktisadi kıymetlerin envanterini yapmak zorunda olmalarına rağmen, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerden sadece mal üzerine iş yapanlar mal envanteri çıkarma zorunluluğu vardır.

ENVANTER ÇEŞİTLERİ
Envanterlerin yapılma şekilleri birbirleriyle aynı olmakla birlikte düzenleme amaçlarına göre değişik adlarda olurlar. İşletmenin kuruluşunda çıkarılan envantere "Kuruluş Envanteri", hesap dönemi başlarında düzenle­nen envantere "Başlangıç veya Dönembaşı Envanteri", faaliyet dönemlerinin sonunda faaliyet sonuçlarını görmek için tanzim edilen envantere "DönemsonuEnvanteri", bir işletmenin diğer bir başka bir işletmeye devri yapılırken çıkarılan envantere "Devir Envanteri", işin terki, tasfiyesi veya iflas hallerinde tasfiye memurları tarafından tasfiyenin veya iflas olayının başlangıcında ve sonunda olmak üzere iki defa düzenlenen envanterlere “Tasfiye Envanteri", "İflas Envanteri" den­mektedir.

DEĞERLEMENİN TANIMI 
Envanter işleminin ikinci aşamasını değerleme oluşturmaktadır. Bir işletmenin iktisadi kıymetlerinin belli bir tarihteki değerlerinin para ile ifadesine Değerleme denir.

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ
Başlıca değerleme ölçüleri şunlardır:
1. Maliyet bedeli
2. Borsa rayici
3. Tasarruf değeri
4. Mukayyet değer
5. İtibari değer
6. Vergi değeri
7. Rayic bedel
8. Emsal bedeli ve ücreti
9. İkame değeri
10.Alış Bedeli
11.Verim değeri
12.Satış değeri
13.Satış bedeli
14.Şimdilik değer
 
1. MALİYET BEDELİ
Maliyet bedeli; bir iktisadi kıymetin elde edinilmesi için yapılmış olan satın alma veya imal etme harcamalarının tümünü kapsar.Bir iktisadi kıymetin değerini devamlı olarak arttıran, kapasitesini genişleten veya hizmet ömrünü arttıran harcamalar da maliyet bedeline dahil edilir.
 
2. BORSA RAYİCİ
Borsa rayici, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki resmi borsa fiyatıdır.
 
3. TASARRUF DEĞERİ
Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için ifade ettiği ger­çek değer tasarruf değeridir.
 
4. MUKAYYET DEĞER
Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir.
 
5. İTIBARİ DEĞER
İtibari değer her nevi senetlerle, hisse senedi ve tahvillerin üze­rinde yazılı olan değerdir.
 
6. VERGİ DEĞERİ
Vergi değeri, bina ve arazinin rayiç bedelidir.
 
7. RAYİÇ BEDEL
Bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım-satım değeri rayiç bedelidir.Değerleme sisteminde cari değer adı altında yaygın olarak kullanılan rayiç bedel iktisadi kıymetlerin ger­çek değerini ortaya koyan bir ölçüdür
 
8. EMSAL BEDELİ VE ÜCRETİ
Emsal bedeli, bir iktisadi kıymetin benzerlerine göre piyasada sahip olduğu satış bedelidir.Emsal bedeli, değerlemesi yapı­lacak iktisadi kıymetin aynı cins ve neviden malların piyasa fiyatına göre hesaben bulunan değeridir. Emsal bedel ölçüsünün uygulanabilmesi için değerleme konusu iktisadi kıymetin gerçek değerinin belli olmaması veya bilinmemesi veyahut gerçek değerinin doğru olarak tesbit edilememesi gerekir. Bir iktisadi kıymetin gerçek değerinin bilinmesi veya gerçek değeri­nin doğru olarak hesaplanabilmesi durumunda emsal bedeli uygula­namaz.Değerleme­sine imkân bulunmayan iktisadi kıymetlerden bina ve arazinin vergi değeriyle, diğerlerinin, varsa borsa rayici, yoksa mukayyet değerleri, o da yoksa emsal bedelleriyle değerlenecektir.
Emsal bedelinin tesbitini de kanun bazı şekil ve şartlara bağla­mıştır.Birincisi;ortalama fiyat esası,ikinci sıra maliyet bedeli esası,üçüncü sıra takdir esasıdır.Emsal bedelinin tayininde önce ortalama fıyat esası uygulanır bu esasın uygulanamaması durumunda ikinci sırada olan maliyet bedeli esası uygulanır ve bu esasın da uygulanamaması durumunda üçüncü sıra olan takdir esası uygulanır.
 
9. İKAME DEĞERİ
İkame değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde yeniden tedarik edilmesi durumunda malolacağı değerdir. Diğer bir ifade ile ikame değeri yerine koyma maliyetidir.
 
10. ALIŞ BEDELİ
Alış bedeli, bir iktisadi kıymetin satın alınması karşılığında öde­nen veya borçlanılan bedeldir. Alış bedeli sadece iktisadi kıymetin alış değerini kapsar, alışla ilgili diğer masrafları kapsamaz. Bu sebeple alış bedeli maliyet bedelinden farklıdır. Alış bedeli işletmeye dahil hisse senetleri ve tahviller gibi menkul değerlerin değerlenmesinde kullanılır.

11. VERİM DEĞERİ

Verim değeri, iktisadi kıymetin verimi veya gelirinin kapitalize edilmesiyle bulunan değeridir. Kapitalizasyon Değeri olarak da ta­nımlanan verim değeri değerlemeye konu iktisadi kıymetin veriminin veya yıllık gelirinin bir kapitalizasyon oranı ile kapitalize edilmesi şeklinde hesaplanır.Verim değeri daha çok bir yatırımın, bir iştirakin değerlenme­sinde kullanılır.
 
12. SATIŞ DEĞERİ
Satış değeri, bir iktisadi kıymetin satılması halinde alınacak olan bedeldirBüyük mağaza ve eczaneler stoklarını değerlerken maliyet bedelinin bulunmasında bu ölçüden yararlanırlar.
 
13. SATIŞ BEDELİ
Satış bedeli, satılan bir mal karşılığında müşteriden alınan veya müşterinin, borçlandığı para veya diğer değerlerin toplamıdır.
 
14. ŞİMDİKİ DEĞER
 Şimdiki değer, bir iktisadi kıymetin faydalı ömrü boyunca yıllar itibariyle sağlayacağı nakit girişlerinin iskontolu değerleri toplamıdır. Peşin değer olarak da bilinen şimdiki değer işletme kıymetlerini ger­çeğe yakın olarak ifade eder.
 
 
 
 
  Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Özel Arama
 
 
Web Stats Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol