.
  Muh - 2
 

 

GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE PRENSİPLERİ
 
MALİ TABLOLAR İLKELERİ
Mali tablolar ilkeleri, işletmeler tarafından hazırlanacak temel mali tabloların düzenlenmesinde uygulanacak kuralların neler olduğunu ifade eder. “1 Nolu muhasebe sistemi uygulama genel tebliği”nde, bilanço ve gelir tablosu temel mali tablolar olarak belirtilmiştir. Temel mali tabloların düzenlenmesine ilişkin ilkeler iki grupta ele alınmaktadır:
1.   Gelir Tablosu İlkeleri
2.   Bilanço İlkeleri 
a) Varlıklara İlişkin İlkeler
b) Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler
c) Öz kaynaklara İlişkin İlkeler
 
1.GELİR TABLOSU İLKELERİ
Gelir tablosu ilkelerinin amacı ; satışların, gelirlerin, satışların maliyetinin, giderlerin, kar ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır. Bütün satışlar, gelir ve karlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiçbir satış, gelir ve kar kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz. Bu amaç doğrultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aşağıda belirtilmiştir :
a)    Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.
b)  Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.
c)  Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır.
d)  Maliyetler; maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında  uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır.
e)  Arızi ve olağan üstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.
f)  Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir.
g) Karşılıklar, işletmenin karını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.
h) Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerine bir değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir.
i) Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz, dipnotlarda açıklama yapılır.  
 
2. BİLANÇO İLKELERİ 
Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait karı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin mali durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır.
Bilanço, varlıkların içinde bulunulan zamandaki değerini veya tasfiye halinde bunların satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan bir tablo değildir.
Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bilançoda gayri safi değerleri ile gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili hesapların altında açıkça gösterilmesi esastır.
Bu amaç doğrultusunda benimsenen bilanço ilkeleri; varlıklar, yabancı kaynaklar  ve öz kaynaklar itibariyle aşağıda belirilmiştir: 
a.Varlıklara İlişkin İlkeler  : 
I.   İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşebilecek varlıkları, bilançoda dönen varlıklar gurubu içinde gösterilir.
II.  İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen, hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda duran varlıklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar dönen varlıklar grubunda ilgili hesaplara aktarılır.
III.  Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur.
IV.  Dönen varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler , alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karşılıklar ayrılır.
V.   Bu ilke, duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve diğer duran varlıklardaki ilgili kalemler için de geçerlidir.
VI.   Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak , gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.
VII.   Dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.
VIII.  Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.
IX.  Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla , her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.
X.    Bilançonun dönen ve duran varlıklar gruplarında yer alan alacaklar , menkul kıymetler, bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.
XI.  Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir.
XII.  Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer alamayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir.
XIII.  Bu ilke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir.
XIV. Ayrıca, işletmesi varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya eklerinde açıkça gösterilmesi gerekmektedir.    
b.Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler  
I. İşletmenin bir yılı veya normal faaliyet önemi içinde vadesi gelen borçları,bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.
II. İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları,bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeli bir ılın altında kalanlar kısa vadeli yabancı grubundaki ilici hesaplara aktarılır.
III.Turlarları kesinlikle saptanamayanları veya durumlar tartışmalı olanları da içermek üzere,işletmenin bilinen  tutarları uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda gösterilmeli.
IV. İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumlarda bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir.
V. Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari dönemde  tahakkuk eden ancak,gelecek dönemlerde  ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.
VI. Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borç senetlerini bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.
VII. Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar gruplarında yer alan borçlar,alınan avanslar ve diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilgili bulunduğu ortaklara, personele,iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir. 
c.Öz kaynaklara İlişkin İlkeler 
I. İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatla işletme varlıkları üzerindeki hakları öz kaynakları oluşturur.
II. İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetler sonucu oluşup,çeşitli adlar altında işletmede bırakılan karları ile dönem karı(zararı)bilançoda öz kaynaklar grubu içinde gösterilir.
III. İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir.Ancak esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa,esas sermaye hesapları her grubun haklarını,kar ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir.
IV. İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması  herhangi bir nedenle öz kaynaklarda meydana gelen azalmalar ,hem dönemsel hem kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.
V. Öz kaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı,öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.
VI. Öz kaynaklar; ödenmiş sermaye ,sermaye yedekleri ,kar yedekleri, geçmiş yıl karları(zararları)ve dönem net karı (zararı)ndan oluşur.Kar yedekleri yasal ,statü ve olağanüstü yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar,özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen karların dağıtılmamış kısmını içerir.Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihraç primleri,iptal edilen ortaklık payları,yeniden değerleme değer artışı gibi kalemlerden meydana gelir.Sermaye yedekleri,gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarılmaz. 
 
 
  Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Özel Arama
 
 
Web Stats Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol