.
  Dönem Sonu Muh.-5
 

Dönem Sonu Muhasebe dersinin bu bölümünde Kasa hesabının envanter işlemi, maddi duran varlıkların değerlemesi, maddi duran varlıklarda amortisman işlemleri ve duran varlıkların envanter ve amortisman işlemlerine ulaşabiliceksiniz.    
  

KASA MEVCUDUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
Paraların üzerinde yazılı olan değer olmaktadır.

ENVANTER İŞLEMLERİ
İşletmenin kasa hesabının bakiyesi ile kasa envanteri neticesinin aynı olması gerekir. Kasa hesap bakiyesi ile envanter arasındaki bir fark var­sa, bu farkın, değerlemeden doğmaması durumunda araştırılması gerekir.
Kasa sayım farklarının 197.Sayım ve Tesellüm Noksanları veya 397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları ana he­sabının alt hesabı olarak kasa sayım noksanlıklarının "Kasa Sayım Noksanlığı", kasa sayim fazlalıklarının "Kasa Sayım Fazlalığı" gibi iki ayrı hesapta gösterilmesi fazlalık ve noksanlıkların birbirine mahsup edilememesi ve kontrol imkanıının ortadan kaldırılmaması için fayda­lıdır.
 
YABANCI PARALAR
Dövizler olarak adlandırılan yabancı ülke paraları   borsa rayicine göre değerlenir
 
ENVANTERİŞLEMLERİ
Yabancı paraların envanteri aynen kasa hesabının envanteri gibi yapılır.Yabancı paralar muhasebe kayıtlarına alış değerleri ile girdiğin­den, hem bu paraların Türk lirasına çevrilmesi, diğer bir ifade ile, sa­tılması sırasında; hem de dönem sonunda elde kalan yabancı para­ların borsa rayicine göre değerlenmesi sırasında bir gelir veya zarar söz konusu olmaktadır.
Dönem içinde yabancı paraların alınması ve satılması dolayısıyla doğan kâr veya zarar genel muhasebe prensipleri çerçevesinde "Kambiyo Karları" veya "Kambiyo Zararları" olarak muhasebeleştirilir. Dönem sonunda bu hesaplar Dönem Kar ve Zararı hesabına devre­dilir.Eğer, dönem sonundaki yabancı paraların borsa rayici alış değerlerinden fazla ise, bir kur geliri; Borsa rayiçleri alış değerlerin­den düşük ise bir kur zararı ortaya çıkmaktadır.

Yevmiye maddesi
100 KASA
500
 
646 KAMBİYO KARLARI
 
500
 
656 KAMBİYO ZARARLARI
300
 
100 KASA
 
300
               
şeklinde olur.
Yabancı paralar alış değerleri ile muhasebeleştirildiğinde ertesi dönem başında değerleme farklarının kapatılarak gelir veya gider hesaplarına devredilmesi gerekir. Değerleme farklarının, doğrudan doğruya yabancı paralar değer artışı veya değer kaybı hesaplarına kaydedilmesi yabancı paralar hesabının alış değerli bakiyesinl bozmamakta, böylece ertesi sene başında sadece yabancı paralar de­ğer artışı veya değer kaybı hesapları kapatılmaktadır.
      
Ertesi dönem başında yazılacak yevmiye maddeleride şu şekilde olmalıdır.
681 ÖNCEKİ DÖN.GİD.VE ZAR.
500
 
100 KASA
 
500

Veya
100 KASA
300
 
671 ÖNCEKİ DÖN.GEL.KAR.
 
300
şeklinde olacaktır.
Yukarıdaki açıklamadan anlaşılacağı üzere yabancı paralar de­ğer artışı ve değer kaybı hesapları Kasa hesabının alt hesabı olan Yabancı Paralar hesabının yardımcı hesapları olarak aktif ve pasif bi­lanço hesapları olup, dönem sonunda açılmakta ve ertesi dönem başında kapatılmaktadır.

MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ
Maddi duran yarlıklar arsa ve araziler, binalar, makina ve tesisat­lar, arazi üstü düzenler, tesisler, demirbaşlar, taşıt araçları gibi fiziki değerlerdir Maddi duran varlıklar satın alındıkları maliyet bedelleri ile, işletme tarafından imal ettirildiklerinde imal bedelleri üzerinden aktifleştiril­mektedir
Maddi duran varlıkların değerlemesinde iki husus önem kazan­maktadır. Bu hususlardan biri duran varlığın iktisadi değerinin tesbit edilmesi; diğeri ise, duran varlığın aşınma, yıp­ranma ve değer kaybını ifade eden amortisman payının hesaplanmasıdır.

Maliyete dahil edilecek giderler
Gayrimenkullerin iktisabından sonra on­larla ilgili olarak yapılan harcamaların hangilerinin maliyet bedeline dahil edilebilir.Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında gayrimenkulü genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak amacıyla yapılan giderler maliyet bedeline ilave edilir.Bu durumda sabit varlıkla ilgili bir harcamanın maliyet bedeline dahil edilebilmesi için;
- Yapılan harcamanın normal bakım, tamir ve temizleme gider­leri, diğer bir ifade ile, sabit varlığın normal fonksiyonu devam ettire­bilmesi için gerekli normal harcamaların dışında olması,
- Yapılan harcamanın sabit varlığı genişletmek veya iktisadi kıy­metini devamlı olarak artırmak amacı ile yapılmış olması gerekir
 
MADDİ DURAN VARLIK AMORTİSMANI
İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle gayrimen­kul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin alet, edavat, mefruşat, demir­baş ve sinema filimlerinin değerleme esaslarına göre tesbit edilen değerlerinin, bunların kullanılabildikleri süre içinde yok edilme (itfa) payları amortisman denir.
Bir sabit varlığın amortismana tabi olabilmesi için sabit varlığın işletmenin aktifine girmiş olması, işletmede bir yıldan fazla kullanıl­ması ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye tabi olması gerekmektedir.Eğer, bir iktisadi kıymetin işletmede bir yıldan fazla süre kullanıla­cağı tahmin ediliyorsa o iktisadi kıymet bir sabit varlık niteliğindedir.Bu sebeple, bir yıldan daha az sürede işletmede kullanılacak olan iktisadi kıymetler, değeri ne olursa olsun, aktifleştirilmeden gi­dere yazılabilir.
Boş arazi ve arsalar gibi aşınma, yıpranma ve değer kaybına maruz kalmayan sabit varlıklar da amortismana tabi değildir.

1- Normal amortisman

Normal amortisman, amortismana tabi duran varlıkların hizmet ömürleri içinde her yıl eşit taksitlerle itfa edilmesidir.Binek arabaları aktife girdiği tarihte, dönemin bitimine kaç ay kalmış ise bu hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak üzere ka­lan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süre­ye isabet eden bakiye değer itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
 
2- Azalan bakiyeler usulüyle amortisman
Azalan bakiyeler usulünün uygulanmasında;
- Her yıl, üzerinden   amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının düşülmesiyle tesbit olunur.
- Uygulanacak olan amortisman nisbeti % 40'ı geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katıdır.
- Amortisman    süresi    normal     amortisman   oranına göre hesaplanır.
- Bu sürenin son yılına devreden bakiye, son yıl tamamen itfa edilir.
İşletme hesabı esasına tabi olan mükellefler bu yönteme göre amortisman ayıramazlar.
     
3- Madenlerde amortisman
İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya ma­liyet bedelleri, ilgililerin müracaatları üzerine bunların büyüklük ve özellikleri gözönünde bulundurularak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi ve Ticaret Bakanlıklarınca belli edilecek nisbetler üzerinden itfa olunur.Madenlerde maliyet bedeli, maden imtiyazının, imtiyaz sahibi ta­rafından devri karşılığında ödenen bedel olmaktadır. İmtiyaz bedeli ise, imtiyazın alınabilmesi için yapılması gereken arama ve sondajlar­la ilgili teknik haritaların tanzimi, personel ücretleri, sondaj masrafları gibi harcamalarda imtiyaz harcı, damga vergisi ve harçlarını kapsar
4- Fevkalâde amortisman
Sabit varlıklar normal olmayan sebeplerle normalin üzerinde de­ğer kaybedebilirler Bu gibi durumlarda Fevkalâde ekonomik ve Teknik amortisman nisbetleri uygulanır.
Fevkalâde amortisman sebepleri üçe ayrılmıştır:
- Yangın, deprem, su basması gibi afetler yüzünden sabit var­lığın değerini tamamen veya kısmen kaybetmesi,
- Zorunlu çalışmaya tabi tutularak normalden fazla aşınmaya ve yıpranmaya maruz kalması,
- Yeni icatlar sebebiyle teknik verim ve kıymeti düşerek tama­men veya kısmen kullanılmaz hale gelmesi.
   
Fevkalâde amortisman nisbetleri normal amortisman nisbetleri gözönüne alınarak tesbit edildiğinden fevkalâde amortismanın uygu­landığı dönem ayrıca normal amortisman oranı da uygulanmaz. An­cak, fevkalâde amortisman uygulamasından sonra sabit varlığın değeri tamamen itfa olunamamış ise kalan bakiyenin normal amor­tisman oranı ile itfasına devam olunur.

AMORTİSMANIN BAŞLANGIÇ YILI

Amortisman, sabit varlığın aktife girdiği yıldan itibaren başlar
               
AMORTİSMANINSÜRESİ

Sabit varlıkların amortisman süresi 1 rakamının mükellefçe uygu­Ianan amortisman oranına bölünmesi ile bulunur. Azalan bakiyeler usulü ile amortisman ayırmada amortisman süresi normal amortis­man oranına göre bulunur.

AMORTİSMAN YÖNTEMLERİNİN SEÇİMİ

Mükelleflerin, normal veya aza­lan bakiyeler usulü ile amortisman ayırmakta serbest olduklarını, an­cak, normal amortisman yöntemini uygulamaya başlayanların bu usulden dönemeyeceklerini ifade etmiştir.Azalan bakiyeler usulü ile amortisman uygulamaya başlayanlar ise, bu yönteme göre amortisman ayırmaya başladıktan sonra normal amortisman usulüne geçebilirler: Bu takdirde, henüz yok edilme­miş olan değer kısmı bakiye amortisman süresine bölünerek eşit taksitlerle yok edilir.Bu şekilde amortisman usulü değiştirenler, bunu beyannamele­rinde veya bilançolarının ekinde belirtmek zorundadırlar
Amor­tisman ile ilgili muhasebe kayıtları tek düzen muhasebe sisteminde endirekt amortisman yöntemine göre yapılır.Endirekt amortisman yönteminde yıllık amortisman payları duran varlığın değerinden direkt olarak düşülmeyip ayrı bir pasif hesapta toplanır. Bu hesap 257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR hesabıdır.
 
-
6.000 TL. alış değerli makinelerin % 20 yıllık amortismana tabi tutulduğunu varsayarsak, muhasebe kaydı:
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
1.200
 
257 B.AMORTİSMANLAR
 
1.200
 
şeklinde olacaktır.
Bu yöntemde, yıllık amortisman payı sabit varlığın maliyet değe­rinden doğrudan doğruya düşülmemiş, ayrı bir pasif hesapta toplan­mıştır. Beşinci yıl sonunda Birikmiş Amortismanlar 6.000 TL. ola­caktır. Böylece makinelerin net defter değeri sıfır olacak, ancak bilançoda duran varlığın hem alış değeri hem de birikmiş amortisman payları görülecektir. Bi­rikmiş Amortismanlar hesabı pasif hesap olmakla beraber bilanço­nun aktifinde ilgili duran varlık hesabının altında eksi işaretli olarak yer alır.

-
Örnek olarak, üçüncü yıl sonunda Makineler ve Birikmiş amortis­manlar bilançoda;
 Aktif                                                 BİLANÇO                                             Pasif
 
Makineler              6.000
- B. Amortisman    3.600    2.400
 
şeklinde yer alacaktır.
 
DURAN VARLIKLARIN ENVANTER İŞLEMLERİ
Envanter listelerinde duran varlıkların aktife giriş tarihleri, maliyet bedelleri veya mukayyet değerleri, yıllar itibariyle ayrılmış amortisman payları, net defter değerleri ve sabit varlıkların mevcut durumları ile ilgili bilgiler yer alır.Tamamen itta edilmediği halde herhangi bir nedenle kullanım­dan çekilen duran varlıkların amortismanına devam edilirTamamen itfa edildiği halde kullanımdan çekilmeyen duran varlıkların muhasebe kayıtlarında bir değişiklik yapılmaz.

Binaların amortisman paylarının muhasebeleştirilme­sinde:
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
800
 
257 B.AMORTİSMANLAR
 
800
 
Sanayi işletmelerinde üre­timle ilgili sabit varlıkların amortisman masrafları 730. Genel Üre­tim Giderleri hesabına, üretimle ilgili olmayan amortisman masrafları ise 770. Genel Yönetim Giderleri hesabına kaydedilir.
Maddi olmayan duran varlıklardan özel tükenmeye tabi olan ma­den ve ormanların işletme hakkı ve imtiyaz bedelleri, maden ve or­manların tükenen aktifler olmaları sebebiyle "tükenme payı" ile itfa edilirler.Maliyet bedeli esasında tükenmeye tabi bir aktifin işletilmesi, elde edilmesi ve geliştirilmesi için yapılan harcamalar, maliyeti kabul edilir. Bu sebeple, yapı­lan toplam maliyet harcamalarının kaynaktan elde edilmesi beklenen miktara bölünmesi tükenen aktifin birim maliyetini verir. Tükenme payı, her hesap dönemi için dönem içinde çıkarılan maden cevheri, petrol veya kereste birimlerinin tükenen aktifin tahmini birim maliyeti ile çarpılması suretiyle ayrı ayrı hesaplanır.
 
770 GENEL YÖNETİM GİD.
900
 
278 B.AMORTİSMANLAR
 
900
 
 
  Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Özel Arama
 
 
Web Stats Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol