DURAN VARLIKLAR

 

İşletmelerin faaliyetlerini gerçekleştirmede bir yıldan daha fazla süre kullandıkları, aşınmaya, yıpranmaya, tükenmeye ve değer kay­bına tabi kıymetlere duran varlıklar denir.

Duran varlıklar, fiziki yapıya sahip olan Maddi Duran Varlıklar ve fıziki yapıya sahip olmayan ve bir harcama şeklinde ortaya çıkan Maddi Olmayan Duran Varlıklar olarak iki gruba ayrılır­.

 

1. Maddi Duran Varlıklar

 Arazi ve Arsalar

 Binalar

 Tesis,Makine ve Cihazlar

 Taşıtlar

 Demirbaşlar

 Yer altı ve Yerüstü Düzenleri

 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

 

olarak sınıflandırılmaktadır.

 

Arazi ve Arsalar işletmenin üzerinde faaliyetini sürdürdüğü, akti­fine kayıtlı toprak parçalarıdır. Binalar, işletme faaliyetlerinin içinde yürütüldüğü yapılar olarak tanımlanır. Makineler ve cihazlar işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde ve üretim safhasında kullanılan teknik araçlardır. Işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde kullanı­lan enerji, telefon, su, buhar, ısıtma, aydınlatma, ses düzeni gibi te­sisler “Tesisler" olarak ifade edilir. Demirbaşlar, işletme bürolarında kullanılan kasa, daktilo, hesap makinesi, dolap, masa, sandalye gibi büro malzemeleridir. Taşıt araçları her türlü taşıma ve binek arabala­rıdır. Yeraltı ve yer üstü düzenleri işletmenin faaliyetlerini gerçekleştir­mek ve kolaylaştırmak için işletme arazilerinde meydana getirilen yollar, parklar, köprüler, kanallar, bahçeler, hava hatları, demir yolları gibi düzenlemelerdir. Özel tükenmeye tabi varlıklar, tükenmeye tabi madenler, taş ocakları petrol yatakları, kaynaklar ve benzeri aktif değerlerdir. Bunlarla ilgili arama, hazırlık ve geliştirme giderleri de özel tükenmeye tabi varlıklar olarak tanımlanır.

 

Tek düzen muhasebe sisteminde

 

250.ARAZİ VE ARSALAR

251.YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ

252.BİNALAR

253.TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR

254.TAŞITLAR

255.DEMİRBAŞLAR

256.DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR

257.BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

258.YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

259.VERİLEN AVANSLAR

271.ARAMA GİDERLERİ

272.HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

278.BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI

hesapları kullanılmaktadır.

 

Duran varlıklar muhasebeleştirilirken satın alınan maddi duran varlıklar borçlu olarak kaydedilirler:

 

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR                              10.000

191 İNDİRİLECEK KDV                                                     1.800                                                      

100KASA                                                                           11.800

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

 

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

255  DEMİRBAŞLAR                                                             1.500

191 İNDİRİLECEK KDV                                                           270                                                      

100 KASA                                                                         1.770

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

 

Duran Varlıkların işletme tarafından imal edilmesi durumunda, bunların yapılması ile ilgili hammadde malzeme, işçilik ve diğer gi­derler geçici aktif bir hesap olan "258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR" hesa­bında toplanır.

 

Örnek olarak bir kalıp yapıldığını varsayalım:

 

Kalıbın üretimi için kullanılan malzeme, işçilik ve bunlar dışındaki yardımcı malzemeler, elektrik, yakıt, kira, sigorta, amortisman gibi genel üretim giderleri meydana geldikçe 258. YAPILMAKATA OLAN YATIRIMLAR hesabınına yazılır.

 

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

258  YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR                   500
191  İNDİRİLECEK KDV                                                                90                                           

               336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR                                                               590
^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}
258  YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR                 1.000
             360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                                162                                         

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ      150                                                                            
               100 KASA                                                                                             688

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

 ^{___________________________}       _/        ^{______________________________}
258  YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR                     12.000                                

191  İNDİRİLECEK KDV                                                           2.160                 
               100 KASA                                                                                              14.160              

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

şeklinde kalıp imalatı ile ilgili kayıtlar olacaktır. Kalıp tamamlanıp kullanılabilir hale gelince Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabı kapatılıp ilgili duran varlıklar hesabına devredilir.

 
                ^{___________________________}       _/        ^{______________________________}
                253  TESIS MAKİNA VE CİHAZLAR                             10.000
                                    258  YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR                10.0000                                                      ^{___________________________}       _/        ^{______________________________}