3-T.İŞ Bankası 150,000 Euro’luk ödeme emrini; 1 Euro=1.95 TL kuru üzerinden yine aynı bankadaki hesaptan ödenmesi kaydı aşağıdaki şekildedir.
|
103 VER.ÇEKLER VE ÖD.EMİR.
|
288.000
|
|
|
656 KAMBİYO ZARARLARI
|
4.500
|
|
|
102 BANKALAR
|
|
292.500
|
(1,95-1,92=0,03*150.000=4.500 )
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI
Tanımı: Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan fakat defter açılmamış olup yardımcı hesap düzeyinde izlenen pullar, vadesi gelmiş menkul kıymet kuponları, tahsil edilecek havale gibi varlıkların izlendiği hesaptır.
İşleyişi: Bölümlemesi yapılan bu hazır değerler elde edildiğinde aktif karakterli bir hesap olduğu için hesabın borcuna, kuponlar tahsil edildiğinde, havaleler alındığında, pullar kullanıldığında hesap alacalandırılarak kapatılır. Hesabın kalan henüz tahsil edilmemiş kupon bedelini, kullanmayan pul ve henüz hesaplara geçmemiş yoldaki paraları gösterir.
Uygulama:
- X AŞ namına Hollanda’da yerleşik bir alıcının verdiği siparişe karşılık 50.000.- Euro’luk EFT yaptığına ilişkin banka ihbarı 01/01/20… tarihinde işletmenin eline geçmiştir. (1 Euro=1,95 TL üzerinden)
- X AŞ. Bankaya EFT’nin karşılığının TL mevduat hesabına aktarılması emrini vermiştir. Vakıf Bank 05/01/20… tarihinde 1 Euro= 1,98 TL kuru üzerinden alışın yapıldığını E-posta ile Bakır AŞ’ye bildirmiştir.
İstenen: Yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1) 50.000 Euro’luk ihbarın alındığında yapılması gereken kayıt.
|
108 DİĞER HAZIR DEĞER.
|
97.500
|
|
|
340 ALINAN SİPARİŞ AVANS.
|
|
97.500
|
2) Vakıf Bank’ın hesaplarına geçtiği andaki 1 Euro 1,98 TL kuru üzerinden kayıtlara alınması
|
102 BANKALAR
|
99.000
|
|
|
646 KAMBİYO KARLARI
|
|
1.500
|
|
108 DİĞER HAZIR DEĞER.
|
|
97.500
|
12 TİCARİ ALACAKLAR
On iki kodla başlayan hesaplar işletmenin ticari faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan bir yıl içinde paraya çevrilmesi öngörülen senetli ve senetsiz alacakların izlediği hesaptır. Şayet işletmenin esas faaliyetinin bir bölümü oluşturmuyor ise 13 kodlu diğer alacaklar kayıtlarında göstermek daha doğru olur. İşletmenin faaliyet konusuna giren ürün ve hizmet satışından oluşan senetli ve senetsiz alacaklar izlediği hesaplar şunlardır.
120 ALICILAR
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-)
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
127 DİĞ TİC. ALACAKLAR
128 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR
129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞILIĞI(-)
120 ALICILAR (Müşteriler)
Tanımı: 120 ALICILAR HS. işletmenin faaliyet konusunu oluşturan ürün ve hizmet satışlarından kaynaklanan ve bir belgeye dayanmayan (çek, senet gibi) yurt içi ve yurt dışı alacakların izlenmesi için kullanılır.
İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. İşletmenin esas işi ile ilgili olarak ürün ve hizmet satışından doğan senetsiz alacak ile bunlara ilişkin olarak ödenen alıcıya ait giderler sözleşme gereği yürütülen faizler nedeni ile 120 Alıcılar hesabına borç kaydedilir.
NOT: İhracatın gerçekleştirildiği cari dönemin sonunda değerleme işlemi yapıldığında şayet, olumlu kur farkı var ise 601 YURT DIŞI SATIŞLAR hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları oluşması durumunda ise 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI’NA borç kaydı yapılır. Dönemsellik ilkesi nedeni ile olumlu kur farkları satışlar hesabına olumsuz kur farkları ise satış indirimleri hesabına kaydedilir. Şayet takip eden dönemlerde yurt dışı alacağının tahsil edilmemesi durumunda bu alacakların değerlemesinden oluşan kur farkları 646 KAMBİYO KARLARI, olumsuz kur farkları ise 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir.
UYGULAMA: X AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.
1) X AŞ ABD’de yerleşik bir firmaya 10/11/20…. tarihinde 100.000 Dolar tutarında kredili tekstil ihracatı gerçekleştirilmiş ve faturayı düzenlemiştir. Gümrük çıkış beyannamesinin düzenlediği tarihteki döviz kuru (1 Dolar =1,50 TL’dir)
2) 31/12/20….. Tarihinde Deren AŞ VUK’un 280. maddesine göre (bilânço gününde) 1 Dolar = 1.45 TL kuru üzerinden senetsiz alacaklarını değerleme işlemine tabi tutmuştur.
İSTENİLEN: (1) Yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
(2) Cari dönem sonundaki değerleme kayıtlarını düzenleyiniz.
1) X AŞ’nin 100.000.- dolarlık kredili tekstil ihracatı aşağıdaki gibidir.
|
120 ALICILAR
|
150.000
|
|
|
601 YURTDIŞI SATIŞLAR
|
|
150.000
|
(1,50*100.000=150.000 )
2) 31/12/20… tarihinde 1 Doların 1,45 TL olması halinde dönem sonu değerleme işlemleri şu şekilde kaydedilir.
|
612 DİĞER İNDİRİMLER
|
5.000
|
|
|
120 ALICILAR
|
|
5.000
|
(1,50-1,45=0,05*100.000=5.000 )
Uygulama: Türker AŞ’nin İtalya’da yerleşik bir firmaya ihracat faaliyetleri şöyledir.
1) Z AŞ. 01.10.20.. tarihinde İtalya’da yerleşik bir firmaya 100.000 Euro tutarında ürünün kredili ihracatı için gerekli yasal işlemleri tamamlamış ve 02/10/20… tarihinde faturayı düzenlenmiştir. İhracata konu olan ürünün fiili ihracat tarihi 10/10/2006 dır. Gümrük çıkış beyannamesinin düzenlendiği tarihteki (10/10/….) döviz kuru
1 Euro= 1.95 TL’dir.
2)31.12.20.. tarihinde Türker AŞ VUK’ un 280. maddesi gereği göre bilanço gününde 1 Euro = 2,00 TL kuru üzerinden senetsiz alacaklarını değerleme işlemine tabi tutmuştur.
3)10.01.20.. tarihinde ihraç konusu olan ürünün bedelini Türker AŞ. 2.000.- Euro faiz tahakkuk ettirmiştir. (1 Euro = 2,00 TL’dir.
4)20.01.20.. tarihinde (1 Euro =1,95 TL kuru üzerinden) yurt dışı alıcılarından olan alacak, Akbank’ta bulunan döviz tevdiat hesabına yatırıldığı ekstrede gözlenmiştir.
5) Türker AŞ’nin talimatı üzerine Akbank bakiyeyi TL’ye çevirerek (1 Euro =1,95 TL kuru üzerinden) vadesiz mevduat hesabına virman etmiştir.
İstelinen : Türker AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1) Türker AŞ’nin 02/01/20.. tarihinde İtalya’ya yerleşik bir işletmeye 100.000 Euro’luk işlenmemiş deri faturası düzenlemiştir.
|
150 İLK MADDE VE MALZEME
|
MALY.BEDELİ
|
|
|
150 İLK MADDE VE MALZEME
|
|
MALY.BEDELİ
|
2) İhracat gerçekleşecek ham derinin fiili ihracatının 10/10/20… tarihinde gerçekleşmesinden sonraki kayıt şu şekildedir.
|
120 ALICILAR
|
195.000
|
|
|
601 YURTDIŞI SATIŞLAR
|
|
195.000
|
(1,95*100.000=195.000 )
3) 31/12/20… tarihinde 1 Euro = 2,00 TL olması halinde dönem sonunda değerleme işlemleri şu şekildedir.
|
120 ALICILAR
|
4.000
|
|
|
601 YURTDIŞI SATIŞLAR
|
|
4.000
|
(2,00-1,95=0,05*100.000=5.000 )
4) Türker AŞ ihracata konu olan ürünün bedelinin zamanında kayıtlara geçmemesi nedeni ile 1.500.- Euro’luk faiz tahakkuk etmiştir.
|
120 ALICILAR
|
3.000
|
|
|
642 FAİZ GELİRLERİ
|
|
3.000
|
5) Türker AŞ’nin yurt dışındaki müşterisinin borcunu Akbank’taki işletmenin vadesiz mevduat hesabına transfer kaydı aşağıdaki gibidir.
|
656 KAMBİYO ZARARLARI
|
5.075
|
|
|
102 BANKALAR
|
197.925
|
|
|
120 ALICILAR
|
|
203.000
|
(1,95*101.500=197.925 )
6) Türker AŞ’nin Döviz Tevdiat hesabında bulunan 101.500 Euro’nun vadeli tevdiat hesabına aktarılması kaydı aşağıdaki gibidir.
|
102 BANKALAR
|
197.925
|
|
|
102 BANKALAR
|
|
197.925
|
121 ALACAK SENETLERİ
Tanımı: Alacak senetleri işletmenin konusunu oluşturan ürün ve hizmet satışlarından kaynaklanan veya daha önceden kaynaklanan senetli alacakların izlediği hesaptır. Şayet ürün vadeli çeklerin senet olarak kabul edilmesi durumunda bu çeklerde 121 Alacak Senetleri Hesabında izlenir. İşletmenin faaliyet alanının dışında varlıkların satışı karşılığı aldığı senetler 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR hesabında takip edilir.
İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. Alınan senetlerin değeri bu hesaba borç kaydedilir. Tahsil edildiğinde, üçüncü kişilere ciro edildiğinde, yeni bir senetle değiştirildiğinde, tahsildeki belirsizlik nedeni ile 128 kodlu hesaba aktarıldığında veya değersiz alacak haline dönüşmesi nedeni ile alacak kaydedilir. Hesabın bakiyesi işletmenin elindeki vadesi gelmemiş senetli alacakları gösterir. 121 alacak senetleri hesabı borç bakiyesi verir. Alacak senetlerinin tahsile ya da teminata verilmesi halinde bu hesabın alt hesapları arasında transfer yapılır.
122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI(-)
Tanımı: Bilanço gününde senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlayabilmek amacı ile alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. Dönem sonunda işletmenin mali tablolarından olan bilânçoda senetli alacakların o günkü değerleri ile izlenmesini sağlamaktır. Dönemsellik ilkesine göre bir sonraki döneme ait gelirin bu dönemde gösterilmesini önlemektedir. Alacak senetleri dönem sonunda nakite çevrilmiyor, çevrilmiş gibi işlem yapılır.
İşleyişi: Henüz vadesi gelmemiş olan senetlerin değerleme gününde senet üzerinde vadesi belirtilmiş ise bu oran, açıklanmamış ise TCMB’nin yayınladığı resmi iskonto haddi uygulanabilir. Şayet ileri vadeli çeklerinde alacak senetleri hesabında izlenmesi durumunda bu çeklere de reeskont işlemi uygulanır.İşletmenin gelecek dönemlerine ait alacak senetleri var ise bu senetlere hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ hesabına borç kaydedilir. 657 kodlu hesapta 690 DÖNEM KARI veya ZARARI hesabına aktarılarak kapatılır.İzleyen dönemde 122 ALACAK SENETLERİ REESKONT HESABI 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ hesabına devredilerek kapatılır. İzleyen dönemin sonunda ise 647 Kodlu hesap 690 DÖNEM KARI veya ZARARI hesabına devredilerek kapatılır.
